Starten met een Tabletcafé of iPadcafé in de bibliotheek

Jan de Waal
13-05-2013
Starten met een Tabletcafé of iPadcafé in de bibliotheek In Bibliotheekblad 3, 2013 stond op p. 24-25 een prima artikel getiteld 'iPadcafé gat in de markt'. Hieronder een aantal tips hoe je als bibliotheek met een iPadcafé kunt starten. Ruim twee jaar geleden gaf ik een aantal lezingen en workshops over hoe bibliotheken meer uit een iPad kunnen halen. Inmiddels is er duidelijk behoefte aan meer, zoals een iPadcafé.
Waarom een iPadcafé
Een iPadcafé biedt veel voordelen. We bereiken mensen die niet of nauwelijks in de bibliotheek komen. Een tablet is eenvoudig mee te nemen. Bezoekers van het iPadcafé kunnen met hun vragen bij anderen terecht. Als iets niet werkt op hun eigen tablet is dat direct op te lossen. De bibliotheek zorgt voor een niet-commerciële ontmoeting. Mensen leren van elkaar en ook de bibliotheekbegeleiders leren iedere keer van alle tips en trucs die worden uitgewisseld. Naast het opdoen van basiskennis willen mensen graag leuke en handige apps uitwisselen.
Daarnaast is het voor bibliotheken belangrijk dat ze op vele terreinen een ontmoetingsplaats zijn, digitale vaardigheid is er daar een van. 

iPad- of Tabletcafé?
Welke term gebruik je voor je ontmoeting: iPadcafé of Tabletcafé? Voor de gebruikers is de term iPad al bijna synoniem aan tablet. Op iedere iPadworkshop die ik geef, zitten mensen met een Androidtablet en op de Androidavond zitten weer mensen met een iPad. Gelukkig hebben alle Apple tablets een ‘Appeltje’ op de achterkant staan... dus met een appeltje achterop is een iPad. Gemakkelijker kunnen we het niet maken.
De vraag blijft: iPad- of Tabletcafé? Kies je voor iPadcafé, bedenk dan wel dat ook Androidbezitters gaan komen. Kies je voor Tabletcafé, dan stel je de bibliotheek open voor alle tablets, ook die van Windows. Dit vereist wel wat meer kennis van de begeleiders. Naast technische kennis is dat vooral een houding om onbekende technieken en technische apparaten te durven benaderen.

Aantallen tablets in Nederland
Volgens een onderzoek van eind 2012 zijn er ongeveer 4 miljoen tablets verkocht in Nederland. Apple had een marktaandeel van bijna 75%, maar door de opkomst van vooral de diverse Androidtablets is dit gezakt naar 60%. Zo hebben de Androidtablets van Samsung inmiddels een marktaandeel van 25% (bron: Tweakers.net)
Duidelijk is dat de verkoop van tablets de verkoop van pc’s inmiddels overstijgt. In december 2012 werd er zelfs meer geld besteed aan tablets dan aan alle notebooks, desktops en netbooks bij elkaar (bron: Webwereld)

PR-moment
De start is een lastig proces; een PR-moment is nodig. Vele vormen zijn mogelijk, zoals aankondigen via de gebruikelijke PR-kanalen (persbericht, affiches, nieuwsbrief, Twitter en Facebook enzovoort). Nadeel is dat hiermee vaak niet duidelijk is of er wel mensen naar de eerste bijeenkomst komen. Het is beter eerst een oproep uit te laten gaan dat de bibliotheek mensen zoekt die samen met de bibliotheek een iPadcafé willen opzetten. De organisatie ervan geeft een actievere vorm van publiciteit dan de gebeurtenis. 
Hiernaast zou men intekenlijsten kunnen maken (digitaal en op papier). Met Google-formulieren (onderdeel van Google doc’s) is eenvoudig een digitaal formulier te ontwerpen. Geen Google Gmail? Open dan op de naam van de bibliotheek een gratis account. Ook kun je op ieder iPad- of Androidboek tijdelijk een sticker plakken dat de bibliotheek met een café gaat starten.
Ik zou met diverse soorten affiches en folders de aandacht trekken. Sommige mensen zal het woord 'iPad' opvallen en andere zullen eerder 'Android' of 'Tablet' zien. Gebruik in de publiciteit via sociale media de verschillende termen ook en communiceer een tijdsmoment: middag of avond.
Er zijn diverse posters ontwikkeld, die gratis zijn te downloaden: Tabletcafé, iPadcafé, iPad en Androidcafé en Androidcafé. Voor de website staat op YouTube een promo. Men kan het filmpje ook hier downloaden.
Zoek vooral contact met de plaatselijke computer-, ouderen- of andere verenigingen en probeer het café gezamenlijk op te zetten. Vaak zit bij deze mensen al veel kennis. Ook een workshop of een lezing over tablets kan een start zijn; ik heb er vele gegeven en daar kwamen meestal zo’n 30 tot 70 mensen op af.

Wanneer en hoe
Een belangrijke voorwaarde is een vaste middag of avond met een begin- en eindtijd. In de wintermaanden moet men er rekening mee houden dat een deel van de ouderen - vaak bezoekers van deze bijeenkomsten - liever niet de deur uitgaan.
Niet te veel organiseren, gratis koffie, thee, water en een koekje is vaak al voldoende. In Helmond bleek een iPadlunch niet aan te slaan. Zoiets kun je wel organiseren aan het einde van een seizoen, als de groep elkaar beter heeft leren kennen.
Denk ook eens aan andere tijden: In de Bibliotheek Strijen zijn de bijeenkomsten van 18.00 tot 20.00 uur. Dit soort bijeenkomsten hebben pas succes als ze regelmatig georganiseerd worden.

Zorg voor regelmatige publiciteit
Eenmalig een tabletcafé organiseren is relatief eenvoudig, lastiger is het om het langer vol te houden en nieuwe mensen erbij te betrekken. De eerste keer krijgt men publiciteit, daarna wordt het moeilijker. Extra publiciteit kan men krijgen door thema’s te kiezen, die voorbereid worden door je eigen bezoekers of ‘gastsprekers’. Journalisten van ipadwebsites of tijdschriften hebben veel kennis. Thema’s kunnen zijn:
- Filmen met de iPad
- Muziek maken met de iPad (zie hier)
- Foto’s bewerken met de iPad
- Schrijven en e-books maken met de iPad
- 10 beste apps over....... 

Rol bibliotheek 
De bibliotheek is vooral voorwaardenscheppend: organiseren en contacten in de plaatselijke gemeenschap leggen. Een minimale rol is voor koffie en ruimte te zorgen. Maar een actieve begeleiding vanuit de bibliotheek is wel aan te raden om het ontmoetingsproces te stimuleren. Sommige mensen zullen niet zo gauw om aandacht vragen en sommige vragen kunnen blijven liggen. Als ipadbegeleider zul je ook sommige mensen moeten stimuleren of afremmen. Natuurlijk moet je voorkomen dat het café een hangplek gaat worden. Als het café niet meer voldoet, sluit het dan. De bibliotheekgastvrouw of -heer verwelkomt iedere bezoeker: daarmee laat je duidelijk zien dat de gastvrouw de organiserende persoon is.
De bibliotheek zorgt ook voor diverse tijdschriften over Android, iPad enzovoort (zie lijst hieronder) in de collectie. Vaak zijn die actueler dan boeken. Tegenwoordig worden steeds meer boeken als tijdschrift uitgegeven, zoals iPad voor beginners. 
Ook kan de bibliotheek op de eigen website of Facebookpagina verwijzen naar informatiebronnen op internet. Indien mogelijk stimuleer dan uitwisseling van informatie op de eigen website of start een blog (www.blogger.com) of Facebookpagina.
Het bijhouden van een deelnemerslijst met e-mailadressen is handig om hen te kunnen uitnodigen voor volgende bijeenkomsten of hen een kort verslag, met tips, van de bijeenkomst te kunnen sturen. 

Kennis begeleiders
Begeleiders van een Tabletcafé hoeven niet de deskundige te zijn, maar het is wel aan te bevelen dat ze een minimale kennis van de iPad en de Androidtablet hebben. Verder moeten ze vooral goed zijn in organiseren en stimuleren. 
Natuurlijk beschikt de bibliotheek minimaal over een iPad, een Androidtablet en de nodige aansluitkabels om te presenteren. 
Kennisbronnen zijn de diverse websites over tablets en de online basiscursussen die voor de iPad beschikbaar zijn. Die heb ik voor iedereen beschikbaar gesteld: ze zijn te raadplegen of te downloaden op www.slideshare.net/digibieb.

Technische voorwaarden
De bibliotheek moet draadloos internet hebben, dat zo is ingericht dat 10 of 15 tablets van wifi kunnen worden voorzien en bij voorkeur dat men zonder wachtwoord kan internetten. Veel bibliotheken hebben nog een wachtwoord dat in een browser moet worden ingevoerd, terwijl tablets vooral met apps werken en dan is het opstarten van een browser om een wachtwoord in te voeren niet logisch. Voor de bijeenkomst kan ook een tijdelijke extra losse wifi zender worden geplaatst; overleg dit met systeembeheer van je netwerk. Zorg ook voor voldoende stroomvoorzieningen.
De aanwezigheid van een breedbeeld TV met HDMI aansluiting of VGA aansluiting is erg handig bij een bijeenkomst. Zorg voor HDMI en/of VGA kabels, zodat mensen hun iPad kunnen koppelen aan de TV. Ze kunnen dan aan meerdere mensen tegelijk iets uitleggen. Vanaf iPad 4 is een andere HDMI of VGA kabel nodig. Ook voor Android is een andere kabel nodig. Voor Samsung tab 1 is de Universele HDTV Adapter EPL-3PHP nodig. Let op: de Samsung Galaxy Tab 10.1v (V type) werkt niet met de HDTV Adapter.

Apple TV
Handiger dan Applekabeltjes is de aanschaf van een Apple TV. Dit apparaat kost ongeveer 120 euro en je koppelt het met een HDMI kabel aan een TV. Hierna kan iedere iPad draadloos de beelden en verrichtingen via de Apple TV naar de breedbeeld TV streamen. 
Wil men een Androidtablet presenteren, dan is alleen per merk een HDMI-kabel beschikbaar. De meest gebruikte Samsung Tab 2 is niet geschikt. Hiervoor moet men een Samsung Tab 1 gebruiken. Deze Tab 1 is alleen nog via marktplaats te koop. Handiger is het om een Androidtablet aan te schaffen met een HDMI uitgang. Op tabletguide.nl kan men selecteren welke androidtablets een HDMI uitgang hebben. Om het nog lastiger te maken, zijn sommige tablets uitgerust met een mini uitgang, hiervoor is weer een aparte kabel nodig. Op dit moment koppelt de Google TV (van Sony) nog geen tablets aan de TV. Natuurlijk is de Apple TV ongeschikt om het signaal van een androidtablet te ontvangen. 

Voorbeeld
Diverse bibliotheken hebben al een Tabletcafé. De Bibliotheek Strijen schrijft op haar website: ‘Het accent van het Tabletcafé ligt op uitwisseling van tabletervaringen. Bijvoorbeeld over apps installeren, e-books binnenhalen, registratie van de tablet, e-mailadressen koppelen aan de tablet, dropbox installeren, de mooiste gratis programma’s en handigste programma’s en veel extra trucjes om alles uit uw tablet te halen. U kunt gratis binnenlopen!’ Een voorbeeld voor andere bibliotheken om ook te starten. 

Auteur: Jan de Waal, werkzaam bij de Bibliotheek Oss
Twittert regelmatig digitale tips op @digibieb

Meer informatie 
- Website Bibliotheek Hoeksche Waard:
- Diverse zelf in te vullen affiches downloaden op digibieb.nl
- Basiscursus iPad:
http://www.slideshare.net/digibieb/waarom-ipadcaf-of-tabletcaf-in-een-bibliotheek
http://www.slideshare.net/digibieb/basiscursus-ipad-deel-13
http://www.slideshare.net/digibieb/basiscursus-ipad-deel-23
http://www.slideshare.net/digibieb/basiscursus-ipad-deel-3
http://www.slideshare.net/digibieb/tips-en-trucs-als-iets-fout-gaat-met-de-ipad (meer dan 10.000 keer bekeken)
- Op http://www.slideshare.net/digibieb/ staan diverse oudere ipadworkshops
- Apple, tijdschriften en publicaties:
iCreate
MacFan
Magazine iPad
iPad voor beginners
- Android, tijdschrift:
Android Magazine


11

Reacties op dit artikel (2)

Maria Vermeer
14-5-2013 11:09
Even over wat je schrijft over de iPadlunch in Helmond. Deze was wel een succes (max. aantal deelnemers van 12 was snel genoeg bereikt). Alleen bleek uit de evaluaties dat een aantal deelnemers de lunch niet nodig vond. Dat eten kostte in de ogen van deze deelnemers teveel tijd en ze vonden het eerder storen bij de kennisuitwisseling dan dat het iets toevoegde! Zo enthousiast zijn ze nu eenmaal. En inderdaad waren de kosten eigenlijk alleen voor de lunch, wat het nodeloos duurder maakt in de ogen van sommige deelnemers. De aanvulling dat dit een leuke afsluiter kan zijn van een seizoen deel ik helemaal.
Gisterenavond heb ik een iPad café in bibliotheek Deurne gehouden met 11 nieuwe deelnemers. Tijd 18.30-20.00 uur. De eerste enthousiastelingen waren er al om 18.00 uur. Eigenlijk komen er zo’n eerste keer te veel vragen op om allemaal te behandelen. En ook is het niveau erg verschillend van de deelnemers. Maar het was leuk en geanimeerd. De reacties op de evaluatieformulieren zijn eensluidend: men wil vaker een iPad café bezoeken. Een van de deelnemers formuleerde het zo: ik ben niet echt een café bezoeker, maar dit iPad café wil ik vaker bezoeken!
jan de waal
27-8-2013 20:37
Nu ook beschikbaar een volledige Android tablet workshop cursus 2013 
 http://www.slideshare.net/digibieb/android-workshop-2013
De Ipad scholing is eind aug 2013 geupdated.
Bibliotheken die eerst intern zich willen scholen kunnen contact opnemen